Sosyal Hizmet Mesleği

Sosyal Hizmet Alanları

Sosyal Kaynak
Bilgiler

 
Cafer ASAN
Sosyal Hizmet Uzmanı/Sosyal Çalışmacı (L)
Kamu Yönetimi Bilim Uzmanı (YL)
 

Ülkemizde pek konuşulmayan bir alan: Spor sosyal hizmeti (sport social work). Başka bir deyişle spor alanında sosyal hizmet (social work in sport). Oysa ağırlıklı olarak dezavantajlı gruplarla çalışan sosyal hizmet uzmanları (social workers) öteden beri mesleki uygulamalarında sporu bir araç olarak kullanırlar. Müracaatçılarının gelişiminde, rehabilitasyonunda veya yeniden toplumsallaşmasında spor önemli bir araçtır sosyal hizmet uzmanları/sosyal çalışmacılar için. Sosyal hizmet uzmanları sadece bireylerle çalışırken değil gruplarla, topluluklarla çalışırken de spor programlarından yararlanırlar.

Spor programları, insan refahını artırmaya, yoksulluğun zararlarını azaltmaya ve insan kaynağının gelişimine katkıda bulunmaya yardımcı programlardır. Bu yönüyle spor ve sosyal hizmet (social work) arasındaki uyumu bir ilişki vardır. Sosyal hizmetin bilgi, beceri ve değerlerinin spor için oldukça uygun olduğunu kabul etmek gerekir. Ülkemizde tek başına özel bir uygulama alanı olarak konuşulmayan bu alan dünyada da bağımsız bir alan olarak yeni konuşulmaya başlanılmıştır.

 Bu alanda araştırmalar yapılmış, makaleler yayınlanmış ve uygulamalar başlatılmıştır. Ülkemizde de artık bu konunun ele alınmasının zamanı gelmiştir diye düşünüyorum. Spor sosyal hizmetinin (sport social work) genelci sosyal hizmet bakışıyla mikro, mezzo ve makro düzeyde uygulama düzeyleri bulunmaktadır.

Spor sosyal hizmetini üç temel başlık altında da ele almak mümkündür:

1- Genel olarak spor sosyal hizmeti veya spor alanında sosyal hizmet.

2- Bireylerle, gruplarla, topluluklarla, örgütlerle sosyal hizmet uygulamasında sporun kullanılması.

Şimdi düşünelim biz neredeyiz? Bu alanda ne kadar sistemli ve programlı bir şekilde sosyal hizmet uygulaması yapıyoruz? Kaç kişi bu alanda bilgi, yöntem, program veya uygulama ortaya koydu? Spor alanında profesyonel olarak mesleki unvanıyla çalışan kaç sosyal hizmet uzmanı bulunuyor? Spor organizasyonlarının veya spor bilişenlerinin kaçının sosyal hizmetten haberi var? Kaçı sosyal hizmetin spor alanında katkı verebileceğinin farkında? Üniversiteler fakında mı? Meslek örgütü/örgütleri farkında mı? Daha da ötesi meslek mensupları farkında mı?

Nereden başlamalıyız?

Bakir olan alanın doğru şekilde doldurulması için sosyal hizmet camiası (akademisyeni ve uygulayıcılarıyla) ne yapacak? Birçok alanda olduğu gibi başka mesleklerce alanın işgal edilmesini bekleyip iş işten geçtikten sonra mı harekete geçecek? Yoksa diğer alanlarda olduğu gibi bu alanda da “spor sosyal çalışma görevlisi” gibi ucube bir kavram yaratılarak içine doldurulacak sosyal hizmet eğitimi almamış başka meslek mensuplarıyla bir kılınmayı mı bekleyecek? Mesleki rollerinin ve işlevlerinin başka meslek elemanlarınca yapılmasını mı bekleyecek? Alan boşluk kaldırmaz. Bir ihtiyaç varsa birisi gidermeye çalışır bir sorun varsa birisi çözmeye çalışır. Ama bilimsel ama değil.

Sosyal hizmet mensupları kendilerini bu alanda var kılmanın, spor alanına katkı vermenin yollarını aramayacak mı? Yoksa bu alanda yerleri yok mu? Sosyal hizmet, spor alanında yetkinlik sahibi bir bilim ve meslek değil midir? Bu alana katkı veremez mi? Uluslararası Sosyal Hizmet Uzmanları Birliği ve bazı Batı ülkelerinde spor alanında sosyal hizmet konusunun ele alınmaya başladığını, önemli çalışma ve uygulamaların başlatıldığını görmekteyiz.

Biz yine aynı şeyleri söylemeye ve aynı şekilde davranmaya devam mı edeceğiz? Atasözünde olduğu gibi bazılarımızın “benim oğlum bina okur, döner döner yine okur” halimize mi devam edeceğiz. Hz. Mevlana’nın Mesnevi’sinde dediği gibi “yeni şeyler söylemek lazım”. Devir değişiyor, sorunlar, ihtiyaçlar değişiyor. Yapılandırılması, yerleşilmesi gereken yeni alanlar ortaya çıkıyor. Spor alanında sosyal hizmet de öyle.

Spor alanını sosyal hizmet uzmanlarının bilgi, beceri ve değerlerinin (hizmet, sosyal adalet, bireylerin değer yargıları ve saygınlıkları, insan ilişkilerinin önemi, dürüstlük ve yeterlilik) benzersiz bir şekilde konumlandırıldığı bir alan olarak değerlendirilmesi hiç de zorlama bir çaba olmayacaktır. Aksine sosyal hizmet mesleğinin insanı çevresi içinde tüm yönleriyle birlikte ele alması (bütüncül bakışı), insan hakları ve sosyal adalet temel ilkelerine dayanması onu diğer disiplin ve mesleklerden farklı bir konuma oturtmaktadır.

Hatta denilebilir ki bireyin iyi olma haline odaklanan sosyal hizmet mesleği iyileştirici/ geliştirici rolünün yanında danışmanlık, eğitimcilik, savunuculuk, bağlantı kuruculuk, uzlaştırıcılık gibi pek çok mesleki rolü ile birlikte alanda benzersiz işlevler görebilir. Başka bir deyişle tüm paydaşlar ve profesyonellerle birlikte sosyal hizmet uzmanlarının mesleki rollerini alanda işe koşması sporun insan sağlığı ve gelişimi üzerine çok önemli katkı sağlayacağı düşünülmektedir. .

Tüm nüfusu grupları gibi sporcuların da zihinsel, ruhsal ve sosyal sorunlar yaşamaları kaçınılmazdır. Aktif sporcularda olduğu gibi emekli profesyonel sporcuların da bedensel, ruhsal ve sosyal sağlık sorunları deneyimine sahip olduklarına ilişkin literatürde araştırma bilgileri bulunmaktadır. Aktif sporcular da spora özgü performans baskılarına bağlı olarak stres başta olmak üzere çeşitli psikososyal sorunlar yaşamaktadır. Başarının veya başarısızlığın ortaya çıkardığı yeni durumlara uyum konusunda sporcular profesyonel desteğe ihtiyaç duyabilmektedir.

Beden sağlığının korunması için bilinen profesyonellerin yanı sıra uyku koçu gibi çok moda bir mesleğin de ortaya çıkması tesadüf değildir. Gerek performans odaklı spor çalışmaları gerekse sağlıklı bir yaşam için yürütülen amatör spor çalışmaları nihayetinde birey düzeyinde sosyal işlevselliğinin artırılarak iyi olma halinin sağlanması amacına yönelik yürütülen çalışmalardır. Bu süreç içerisinde kişiyi etkileyen bireysel ve çevresel faktörlerin doğru değerlendirilmesi ve sistemlerle çalışılması bireyin olduğu kadar bireyin içinde bulunduğu çevre ile karşılıklı uyumuna da olumlu katkı sağlayacaktır. Bireysel ve sosyal çevresindeki sorunlarını çözen ve kapasitesini geliştiren sporcunun başarısı da artacaktır. Dolayısıyla bu durum profesyonel sporla uğraşan sporcuların kulüpleri açısından istenilen performansın ortaya çıkmasını sağlayacağı için örgütsel etkililiğin ve verimliliğin artmasına da katkı sağlayacaktır. Kuşkusuz sosyal hizmet mesleği birey, grup, topluluk ve örgüt düzeyinde uygulama yetkinliği olan bir meslektir.

Ancak bu durum sosyal hizmet mesleğinin spor alanında henüz uzmanlaşmış profesyonel bir meslek olarak yer alması için yeterli değildir. Kuşkusuz bu sözler sporcuları ve spor örgütlerini (kulüpler, federasyonlar, eğitim örgütleri/spor okulları vb) tek başına ikna etmek veya sosyal hizmet uzmanına ihtiyaç olduğuna dair farkındalık oluşturmak için yeterli değildir. Öte andan sosyal hizmet uzmanlarının bu alanda yetkin bir şekilde çalışabilmesi için ilave eğitim almalarına ihtiyaç duyacakları kuşkusuzdur. Bu nedenle spor sosyal hizmeti alanında sertifikalı kurs programları, üniversitelerin sosyal hizmet bölümlerinde spor ve sosyal hizmet konulu seçmeli dersler ile spor sosyal hizmeti alanında yüksek lisans programlarının açılması gerekmektedir.

Spor ve sosyal hizmet programlarında;

• Spor sosyal hizmetinin tarihini bilmek,

• Sosyal hizmet uygulamasının her seviyesinde oynadığı rollere ilişkin işlevsel bir çalışma bilgisi geliştirmek, sağlıklı ilişkileri teşvik etmek, yardım arama davranışlarını özendirmek,

• Spor organizasyonunun görevi ve yapısı ile uyumlu ruh sağlığı (psikososyal sağlık) programlaması için stratejiler oluşturulması ve uygulanması,

• Program geliştirme ve uygulama, ruh sağlığı semptomları ve bunların sporcularda nasıl ortaya çıktığı, kriz yönetimi, spor performansı becerileri, takımda üyeler arası iletişim ve ilişkiler, etik konular,

• Araştırma uygulamaları, sporun değeri, yaşam boyu sporcuların kimliklerinde oynadığı rol ve sosyal adalet savunuculuğunun kanıta dayalı uygulamaları, kimlik ve geçişler, beslenme, beyin sarsıntısı yönetimi, uyku ve diğer konularda eğitimler verilerek sosyal hizmet uzmanlarını yetkin hale getirmelidir. Ve ortaya çıkacak yeni eğitim ihtiyaçlarına bağlı olarak sosyal hizmet uzmanları yeni eğitim programları ile desteklenmelidir.

Sonuç Yerine

Spor alanı sosyal hizmetin çok önemli katkılar sunabileceği bir alandır. Sosyal hizmet uzmanları mesleki bilgisi, beceri ve değerleriyle birlikte spor alanında yer alması sporcuların performanslarının artırılmasına katkı vermesi kadar, sporcuların sağlıklarını ve haklarının korunması ve geliştirilmesi bakımından da önemli katkı verecektir. Ancak bu alanda sosyal hizmetin rolleri ve işlevleri henüz belirginleşmemiş ve herkesçe kabul edilir düzeye gelmemiştir. Çoğunlukla dezavantajlı gruplarla çalışırken sporu önemli bir araç olarak mesleki uygulamalarında kullanan sosyal hizmet uzmanları spor alanına nasıl katkı vereceğini henüz yeterince düşünmüş ortaya bir sonuç koymuş değildirler. Ancak artık bunu düşünmenin zamanı gelmiştir.

Tüm dünyada bu konuda düşünce, araştırma, uygulama ortaya koymaya çalışan uluslararası sosyal hizmet camiasıyla birlikte ülkemiz sosyal hizmet camiası da bu konuda düşünüp harekete geçmek durumundadır. Hem de hiç vakit geçirmeden. Üniversitelerin sosyal hizmet bölümleri, meslek örgütü/örgütleri, sendikalar ve diğer kişi ve kurumlarla birlikte işbirliği ve eşgüdüm içinde güç birliği yaparak hareket etmelidir. Bu konuda çalıştay, sempozyum ve konferans gibi bilimsel toplantılar düzenlemekle işe başlanılabilir. Meslek örgütü/örgütleri veya üniversiteler tarafından sertifikalı spor ve sosyal hizmet kurs programı düzenlenebilir. Üniversitelerin sosyal hizmet bölümlerinde “spor ve sosyal hizmet” dersi seçmeli ders olarak okutulabilir.

Üniversitelerde spor sosyal hizmeti yüksek lisans programları açılabilir. Alanda bilimsel araştırma ve yayınlar teşvik edilebilir ve bolca yayın yapılması sağlanabilir. Kuşkusuz daha pek çok şey yapılabilir. Ancak oturduğumuz yerden konforlu alanlarımızdan ayrılmadan, çaba göstermeden, üretmeden, kanıta dayalı uygulamalar ortaya koymadan hiçbir şey yapılamaz. Yapılsa da sağlıklı ve sürdürülebilir olmaz.
 

Yasal Uyarı , Gizlilik Beyanı ve Künye   /  sosyalhizmetuzmani.org © Bütün hakları saklıdır.