Sosyal Mesleklerde Yapay Zeka Ve Sosyal Çalışma

Anlatan: Bing adlı yapay zeka

Görüşmeyi yapan: İlhan Tomanbay

Ömrümün en keyifli ve kolay görüşmesini, röportajını demin yaptım. Kimle mi? Yapay zekayla! Buyurunuz. (Mavi renkli cümleler yapay zekanın alıntı olarak kullandığı cümlelerdir. O kaynakları açmak isterseniz sol elinizle denet tuşuna (CTRL) basarak alıntınız üzerinde farenizi tıklayınız.)

Microsoft Edge’nin Bing adlı bir yapay zeka programı gündeme geldi. “Bana istediğinizi sorabilirsiniz” diyerek söze başladı. Önce nasılsın dedim ve şöyle sürdü konuşmamız:

-                     Merhaba, bu Bing. İyiyim, teşekkürler. Sana nasıl yardımcı olabilirim? 

-                     Ben sosyal mesleklerde yapay zekanın yerini araştırıyorum.

Şu yazılar çıktı:

Aranıyor: ‘sosyal mesleklerde yapay zeka’

Sizin için yanıtlar oluşturuluyor…

Ve oluşturuldu. İşte yapay zekanın sorduğum soruya verdiği yanıt. Bir ilk bilgi kaynağı olsun Türkiye’de.

“Sosyal mesleklerde yapay zekanın yerini araştırmak ilginç bir konu. Yapay zeka teknolojisi hızla gelişiyor ve modern yaşamın birçok alanında dönüşümlere yol açıyor. Ancak bazı uzmanlar bu teknolojinin kötü amaçlı kullanılabileceği ve istihdamı tehdit edebileceğine dair endişelerini dile getiriyor¹.

“Yapay zeka, bir bilgisayarın neredeyse bir insanmış gibi düşünmesine, eyleme geçmesine ve yanıt vermesine olanak tanıyor. Yapay zeka, verilerin yanı sıra algoritmalara da dayanıyor. Algoritma, bir görevi tamamlamak için doğru sırada takip edilmesi gereken kurallar listesi olarak tanımlanabilir¹.

“Yapay zeka, sanal asistanlar, müzik ve video önerileri, sosyal medya gönderileri, online alışveriş platformları, sahte yorumları engelleme, sohbet robotları (chatbot) gibi uygulamalarda kullanılıyor. Bunlar "üretken" yapay zeka olarak adlandırılan yapay zeka örnekleri. Bunlar, yeni ve orijinal içerik üretmek için bol miktarda kaynak veriyle tanımlanan kalıpları kullanarak, bir insan tarafından yaratılmış hissi veren içerikler üretiyor¹.

“Yapay zekanın nasıl kullanılacağını düzenleyen çok az kural var. Bu nedenle uzmanlar yapay zekanın hızlı büyümesinin tehlikeli olabileceği uyarısında bulunuyor. Hatta yapay zeka araştırmalarının durdurulması gerektiğini söyleyenler bile var¹.

“Yapay zekanın gelişmesiyle birlikte makineler ve bilgisayarlar, belirli çalışma ortamlarında insanların yerlerini almaya devam ediyor. Uzmanlar gelecekteki mesleklerin yarısının 15 yıl içerisinde yapay zekalar tarafından yapılacağı açıklamasında bulundu². Yapay zekânın öncelikli olarak ele geçireceği meslekler şunlardır:

·                     Satış ve Pazarlama Araştırması

·                     Sigortacılık

·                     Güvenlik Görevlileri

·                     Kamyon Şoförleri

·                     İhtiyaç Kredisi Sağlayıcıları

·                     Finans ve Spor Gazetecileri

·                     Muhasebeciler ve Finansal Analizciler

·                     Meyve toplayıcıları

·                     Yatırım Uzmanları

·                     Radyologlar²

“Yapay zekâ tehdidi altında olan meslekler ise şunlardır:

·                     Tele Pazarlamacılık

·                     Müşteri Desteği

·                     Depo İşçileri

·                     Yazmanlar

·                     Telefon Operatörleri

·                     Kasiyerler

·                     Fast Food Çalışanları

·                     Bulaşıkçılar

·                     Montaj Hattı Müfettişleri

·                     Kuryeler²

“Bazı meslekler hızlı bir şekilde ortadan kaybolacak olsa da bazı meslekler uzun bir süre daha güvende. Yapay zekânın yapamayacağı meslekler ise şunlardır:

·                     Psikolog

·                     Terapist

·                     Medikal Bakıcılar

·                     Yapay Zekâ Araştırmacıları ve Mühendisleri

·                     Bilim Kurgu Yazarları

·                     Öğretmenler

·                     Savunma Avukatları

·                     Bilgisayar Mühendisleri

·                     Bilim İnsanları

·                     Müdürler²

“Sosyal bilimlerde ise yapay zeka ile ilgili farklı sorunlar ortaya çıkabilir. Siyaset Bilimi, Hukuk Bilimleri, Sosyoloji, Psikoloji, Eğitim ve Dil bilimleri olmak üzere bütün sosyal bilimlerin Yapay Zeka kapsamındaki sorunlarla ilgisi, hatta kuşatılmışlığı sözkonusudur. Her bir bilim dalındaki eğitim, araştırma ve uygulama alanlarında yapay zeka ile ilgili etik, hukuki, sosyal, kültürel ve politik sorunlar gündeme gelebilir³.

“Örneğin, yapay zeka ile ilgili etik sorunlar şunlardır:

·                     Yapay zekanın insan haklarına saygı duyması gerektiği

·                     Yapay zekanın insanlara zarar vermemesi gerektiği

·                     Yapay zekanın insanlara karşı ayrımcılık yapmaması gerektiği

·                     Yapay zekanın insanlara karşı şeffaf ve hesap verebilir olması gerektiği

·                     Yapay zekanın insanlara karşı sorumluluk sahibi olması gerektiği³

“Yapay zeka ile ilgili hukuki sorunlar ise şunlardır:

·                     Yapay zekanın yasal statüsünün ne olacağı

·                     Yapay zekanın yasal hak ve yükümlülüklerinin ne olacağı

·                     Yapay zekanın yasal sorumluluğunun ne olacağı

·                     Yapay zekanın yasal denetiminin nasıl yapılacağı

·                     Yapay zekanın yasal düzenlemelerine hangi ülke veya kurumların karar vereceği³

“Yapay zeka ile ilgili sosyal sorunlar ise şunlardır:

·                     Yapay zekanın insanların işlerini elinden alması

·                     Yapay zekanın insanların sosyal ilişkilerini bozması

·                     Yapay zekanın insanların özgürlüklerini kısıtlaması

·                     Yapay zekanın insanların güvenliklerini tehlikeye atması

·                     Yapay zekanın insanların değerlerini ve kültürlerini değiştirmesi³

“Yapay zeka ile ilgili kültürel sorunlar ise şunlardır:

·                     Yapay zekanın insanların dilini ve anlatımını etkilemesi

·                     Yapay zekanın insanların sanatını ve estetiğini etkilemesi

·                     Yapay zekanın insanların inancını ve ahlakını etkilemesi

·                     Yapay zekanın insanların kimliğini ve toplumsal aidiyetini etkilemesi

·                     Yapay zekanın insanların tarihini ve geleceğini etkilemesi³

“Yapay zeka ile ilgili politik sorunlar ise şunlardır:

·                     Yapay zekanın insanların siyasi haklarını ve katılımını etkilemesi

·                     Yapay zekanın insanların siyasi eşitliğini ve adaletini etkilemesi

·                     Yapay zekanın insanların siyasi gücünü ve egemenliğini etkilemesi

·                     Yapay zekanın insanların siyasi çıkarlarını ve çatışmalarını etkilemesi

·                     Yapay zekanın insanların siyasi kurumlarını ve rejimlerini etkilemesi³

“Bu sorunlar, sosyal bilimcilerin yapay zeka ile ilgilenmelerinin nedenlerinden bazılarıdır. Sosyal bilimciler, yapay zeka teknolojisine katkıda bulunabilir, yapay zeka teknolojisinden faydalanabilir veya yapay zeka teknolojisine karşı eleştirel bir tutum sergileyebilirler³.

“Umarım bu bilgiler size yardımcı olmuştur. Başka bir sorunuz varsa lütfen bana bildirin. ?

-          Teşekkür ediyorum.

-          Rica ederim. Sizinle konuşmak çok keyifliydi. ?”

Görüşmemiz burada sona erdi. Bu da sosyal mesleklerle yapay zeka arasındaki ilişkiyi araştıran ilk Türkçe söyleşi olsun! ?)

Yapay zeka bu bilgileri Türkçe kaynaklardan araştırıp bulup çıkartıyor. Görülüyor ki sosyal meslek dendiği zaman sosyal çalışma mesleği listede yeralmıyor. Çünkü sosyal mesleklerle ilgili üretilmiş yazıları sosyal çalışmacılar üretmiyor ve diğerleri de sosyal çalışmayı sosyal meslekler arasında saymıyor, görmüyor, meslek olarak saymıyor! Kanım oldur ki, “sosyal hizmet” dendikçe diğer tüm meslekler bunu social service olarak algılıyor ve sosyolog sosyal hizmet, psikolog sosyal hizmet, antropolog sosyal hizmet, öğretmen, rehber öğretmen, kamu yönetimi sosyal hizmet gibi bağlamlarla kendi “sosyal” mesleklerinin işi gibi görüyorlar. Sosyal hizmet dendikçe “o iş” her mesleğin yaptığı bir mesleksel etkinlik olarak görülüyor ve sosyal çalışmayı sosyal hizmet olarak kullananlar “sosyal hizmet” dedikçe (a) hem diğer sosyal meslekleri varsıllaştırıyorlar (b) hem onlara yeni iş alanları açmış oluyorlar ve (c) hem de sosyal çalışma mesleğini sıfırlıyorlar. Bu yanlışlıktan ne zaman dönülecek?

Neyde, ben burada en sona yazdım, ancak Bing YZ en başta bana bir başka bilgi verdi:

“Birlikte öğrenelim. Bing, yapay zeka ile güçlendirildiğinden sürpriz ve hatalarla karşılaşabilirsiniz. Doğruluğunu mutlaka kontrol edin, geri bildirim paylaşın böylece öğrenip kendimizi geliştirebiliriz.”

Yapay zekanın birlikte öğrenme alçakgönüllülüğü beni özellikle etkiledi. Yapay zekanın da benden öğrenecekleri var demek ki? Buna sevindim. ?) Birbirimizsiz hiçbirimiz bir şey olamayız ki! Bunu YZ’dan duymak heyecanverici.

(16 07 2023, İstanbul)