|
Büyük bir titizlikle hazırlanan "Sosyal
Hizmet Dergiler 1961 Yılından Bugüne" isimli yapıt Kasım 2021 tarihinde
SABEV yayınlarından çıktı.
Bu çalışma 1950’li yılların sonunda yapılan çalışmaların, o günden bugüne
eksilikleri ve yanlışlıklarıyla kurumsallaşan ve bu dönem boyunca etkisini
sürdüren sosyal hizmet/sosyal çalışma eğitimi ve uygulamasının içinden
çıkan sosyal hizmet dergilerini ele almaktadır. Çalışmada dergilerin
dayandıkları dernek, yayın süresi, dergi sayfalarında yer alan
yazılar/yazarları ve ideolojisiyle birlikte bir bütün olarak ele
alınmıştır.
Araştırmacı, şair, yazar Veli Yalçın önsözde kitaba ilişkin şu şekilde
bilgi vermektedir:
"Bu sınırlı çalışmada mesleğimizin, sosyal çalışma / sosyal hizmetin
dergileri ele alınacaktır. 1960’dan günümüze kadar ele alınacaktır. 2000
yılından sonra hemen her üniversitede açılan sosyal hizmet bölümlerinin
gerek basılı gerekse E- Dergi olarak yayınladıkları dergiler de çalışmamız
dışında kalacaktır. Onlar ayrı bir çalışmanın konusu olabilir. Edebiyatın
nabzı dergilerde attığı gibi mesleğimizin de nabzının dergilerden attığı
düşünebilmek için elimizde çok fazla yayın bulunmamaktadır. Sosyal çalışma
/ sosyal hizmet alanında dergi sayısı sınırlıdır.
Şimdiye kadar yayınlanan dergilerin de derli toplu bulunması olası
değildir. Gerek meslek örgütlerinin gerekse meslek elemanlarının arşiv
çalışması bulunmamaktadır. Bu konuda 1995 yılında kurulan SABEV (Sosyal
Hizmetler Araştırma, Belgeme, Eğitim Vakfı) bir olumlu çalışma içine
girmiş olmasına karşın istenen gelişme sağlanamamıştır. Geçmişte, Sosyal
Hizmetler Akademisi ve Hacettepe Üniversitesi Sosyal Çalışma ve Sosyal
Hizmetler Bölümü’nün de böyle bir çalışması olmamıştır.
Herhangi bir arşiv çalışmasının olmaması mesleğimiz açısından büyük
kayıptır. Gene de aradığım dergilerin çoğuna SABEV arşivinde ulaştım.
Özellikle bir dönem İzmir’de çıkan Sorun dergisinin basılı sayılarından
önce aynı isimle teksir olarak çoğaltılan sayılarının, İzmir Şubesinin
çıkardığı “Sosyal Hizmet’te Taban”, Ankara’da Akademi öğrencilerinin
çıkardığı teksir olarak çoğaltılan ve dağıtılan “Betik” dergilerinin,
Sorun ve Taban’dan sonra birkaç sayı olarak çıkan ve onlarla çizgiyi
paylaşan “Aşama” dergisinin bütün aramalara rağmen bulunamaması büyük
eksikliktir.
Mesleki dergilerin temel amacı teorik ve pratik bilgi üretimine aracılık
etmeleridir. Aynı zamanda dergiler teorik ve pratik bilgi üretim
koşullarını da etkiler. Sosyal çalışma / sosyal hizmet dergileri de bu
amaç dışında değillerdir. Dilimizdeki “dergi” sözcüğü “derlemek” fiilinden
üretilmiştir. İngilizce ve Fransızcadaki “magazin” sözcüğüne denk
gelmektedir.
Bu bağlamda ülkemiz dergicilik tarihine kısaca bakmakta yarar var. Batı’da
matbaanın 17. Yüzyıl’da icadıyla birlikte ortaya çıkan gazete ve dergiler,
iki yüzyıl sonra ülkemizde görülmeye başlanmıştır. Çünkü matbaa ülkemize
iki yüzyıl geç gelmiştir. İlk gazete, devletin yarı resmi yayın organı
olan, 1831 tarihli Takvim-i Vekayi’dir. İstanbul’da çıkarılan ilk özel
gazete bir İngiliz vatandaşı tarafından çıkarılmıştır. Gazetenin adı,
Ceride-i Havadis. İlk Türk gazetesi 1860’da yayınlanan Tercüman-Ahval’dir.
Yine ülkemizde bilinen ilk dergi 1849-1851 yılları arasında yayınlanan
Vâkâ-i Tıb-biye’dir.
Daha sonraki yıllarda Mecmua-ı Fünun, Cemiyet-i İlmiye-i Osmaniye,
Ceride-i Askeriye, Mecmua-i Askeriye, Mecmua-i Ulum ve Tuhfet-ül Tıbb gibi
dergiler yayınlanmıştır.
Dergiler, Abdülhamit döneminin ağır baskı ve sansüründen dolayı, 2.
Meşrutiyet’e kadar suya sabuna dokunmayan, havadan sudan yayınlar
yapmışlardır. Abdullah Cevdet’in İçtihat dergisi, Abdülhamit’in baskı ve
sansürüne karşı geliyor ve dergilerin özgür düşünceyi savunmasının
öncülüğünü yapıyordu.
Son söz olarak sosyal çalışma / sosyal hizmet mesleğinin dergileri,
ülkemizde mesleğimizin ilk ve tek eğitim kuruluşu olan Sosyal Hizmetler
Akademisi’nin 1961 yılında faaliyet geçmesinden sonra yayınlanmıştır.
İnceleme konusu yaptığımız bütün dergilerin Akademi öğrencileri ya da
mezunları tarafından çıkarılmış olması da ilginç noktalardan birisidir.
1968 -1983 yılları arasında eğitim-öğretim faaliyeti gösteren önce
Hacettepe Üniversitesi Sosyal Çalışma Yüksek Okulu, daha sonra adı Sosyal
Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bölümü olarak değiştirilmiştir, öğrenci veya
mezunlarının çıkardığı bir dergiye rastlanmamıştır.
1960'dan günümüze kadar çıkan dergilerin birkaçı (Toplumsal Çaba, SABEM ve
Taban) hariç tümünde “Sosyal Hizmet” adı kullanılmıştır. Dergi
çıkaranların dergiye isim bulmaları konusunda işin kolayına kaçtıkları
anlaşılmaktadır.
Bu kitap bir mesleğin, bu mesleğe ilişkin eğitimin doğuş ve gelişme
anlarına birinci elden tanıklık eden, etmeye çalışan dergilerin zaman
içinde kaybolmaması için onları meslek elemanlarına anlatmayı amaçlıyor.
Bugüne kadar Dr. Aziz Şeker’in bir makalesi dışında bu dergilerle ilgili
derli toplu bir çalışma yapılmamıştır. Şeker’in makalesine, kitabın
konusuna ilgisinden dolayı “Okuma Metinleri Ek-2” bölümünde yer
verilmiştir.
İnsanca yaşanabilecek bir dünyanın “kavgasını vermek” ve mesleği
geliştirmek isteyen daha çok sosyal çalışma / sosyal hizmet dergilerinin
yayınlanması dileğiyle."
İsteme adres: SABEV |
