|
|
|
|
|
|
Sosyal Hizmet Uzmanı / Yazar
|
|
|
|
Tarihin Sıfır Noktası: Göbeklitepe
|
|
Resmi adıyla Şanlıurfa, yaygın
kullanımıyla Urfa’ya gitmek için pek çok neden vardır ki; çok eski bir
geçmişe dayanan tarihi, kendine özgü kültürüne ait hikayeleri
dinlemek, tarih kokan daracık sokaklarında kaybolmak, binbir renkli
çarşılarında kalabalığa karışmak, birbirinden güzel hanlarında
yorgunluk çayını yudumlamak, sıra gecesinde yöre ezgileri eşliğinde
eğlenmek, bölgenin saklı cenneti sayılan Halfeti’de tekne turuna
katılmak, Kelaynak kuşlarını, Fırat Nehri’ni, Atatürk Barajı’nı,
Mezopotamya’yı ve Harran’ı ziyaret etmek, yakın zamanda tesadüfen
ortaya çıkışıyla uygarlık tarihinin yeniden yazılmasına neden olacak
Göbeklitepe’yi görmek, oralara kadar gitmişken birbirinden lezzetli
tatlarından hem damağımıza hem de midemize ziyafet çekmek gibi. Birkaç paragraflık bir yazıda, yukarıda saydıklarımın hepsini anlatmak imkanı bulunmuyor. Mezopotamya’nın bu güzel şehrinde, uygarlık tarihinin başladığı varsayılan bu toprakların gecesini ve gündüzünü ayrı ayrı yaşamak için, yolunuzu, yönünüzü buraya düşürmelisiniz. Peygamberler şehri olarak bilinen Urfa’nın tarihi eskilere dayanıyor. Göbeklitepe’nin bulunmasıyla birlikte bu tarih çok daha eskilere gidiyor. Göbeklitepe, uygarlılık tarihinin yeniden yazılması için yeni bir başlangıç sayılıyor. Dolayısıyla, kimilerine göre uygarlık bu şehirde başladı ve dünyanın diğer bölgelerine buradan yayıldı. Göbeklitepe’nin hikayesi 1983’de tarlasını süren bir çiftçinin bulduğu oymalı taş ile başladı. Bu buluntu dönemin müze yetkilileri tarafından önemsenmiyor. Daha sonra, 1994’de yapılan kazı çalışmalarında buranın geçmişinin 12 bin yıl öncesine uzanan kült merkezi, bir başka deyişle dünyanın (şimdiye kadar bulunabilen) en eski tapınağı olduğu tespit edildi. Göbeklitepe, Urfa şehir merkezine 20 km mesafede, Örencik Köyü yakınlarındaki çıplak olan dağlık alanda bulunan kazı yerinde, bir başka deyişle tapınakta, çapları 30 metreyi bulan yaklaşık 20 yuvarlak ve oval yapının ortasında iki adet T biçimli, 5 metre yüksekliğinde sütunlar yer alıyor. Boyları 3 ile 6 metre arasında değişen bu sütunların stilize edilmiş insan tasvirleri olduğu tahmin ediliyor. Bunun sebebi sütunlarda görülen el ve kol tasvirleridir. Ayrıca bu sütunların üzerinde hayvan tasvirleri ve semboller var. 80 dönümlük bir alana yayılan Göbeklitepe’de 20’ye yakın tapınak tespit edilmiş ve sadece 6 tapınak ortaya çıkarılmıştır. Ortaya çıkarılanları düşününce, tespit edilen ama toprağın altındaki 14 tapınakta neler var diye insan heyecanlanmıyor değil. Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi'nin girişindeki panodaki bilgiye göre, İngiltere'deki Stonehenge'in M.Ö 2500'de, Mısır piramitlerinin M.Ö 2600'de, Mezopotamya Zigguratları'nın M.Ö 4000'de, Portekiz'deki Almenders Cromlech'in M.Ö 6000'de, Göbeklitepe'deki tapınakların ise M.Ö. 12.000'de inşa edildiğini gösteren bir çizelge bulunuyor. Dünyada bilinen en eski arkeolojik buluntudur. Henüz küçük bir bölümü gün yüzüne çıkarılan ve kazıları devam eden Göbeklitepe, 12 bin yaşındadır. Kazılarda elde edilen yeni bilgilerin henüz test aşamasında olduğundan dolayı kamuoyuna açıklanmadığı belirtiliyor. Göbeklitepe kazılarının 80 yıl süreceği tahmin ediliyor. İnsanlığın buğday üretimini ilk defa burada yaptığını, bunu da ekmek için değil bira üretimi için yaptığı ifade edilen görüşlerden biridir. Göbeklitepe, 2005’de Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 1. Derece arkeolojik SİT alanı ilan edildi. 2018'den beri UNESCO Dünya Miras Listesi’ne kabul edildi. Türkiye, 2019 yılını " Göbeklitepe Yılı" olarak ilan etti. Göbeklitepe bir yerleşim bölgesi değil, tapınak. İnsanın yerleşik hayata ve tarıma geçmesinden çok öncesinde (tarım yapamıyorken, yazıyı keşfetmemişken, hayvanları evcilleştirmemişken) bir çeşit sosyal oluşumun, hiyerarşinin ve inanç sistemin olduğuna işaret ediyor. Buluntuların 12 bin yaşında olması dünyadaki bütün arkeolojik kalıntıların en eskisini oluşturuyor. Burasının önemli olmasını da sağlayan budur. Hepsinde önemlisi, insanlık bu buluşla, tarihini yeniden yazabilecek, bugüne kadar edindiği bilgilerini, alışkanlıklarını ve inançlarını sorgulayabilecek mi? Özel araç veya turlar dışında da, Urfa Büyükşehir Belediyesi’nin düzenlediği otobüs seferleriyle de Göbeklitepe’ye rahatlıkla ulaşabilirsiniz. Şanlıurfa şehir merkezinde bulunan Arkeoloji Müzesi’nin yanındaki duraktan otobüsle saat 10.00 – 13.00 ve 16.00 olmak üzere üç seferden biriyle direkt gidebilirsiniz. Dönüş saatleri ise 12.00 - 15.00 ve 18.00’dir. Uygarlık tarihinin en eski buluntusu, tarihin sır dolu tapınağı yanı başımızda, Urfa’da sizi bekliyor. |
|
sosyalhizmetuzmani.org © Bütün hakları saklıdır. |
