::.Sosyal Hizmet Uzmanı Web Sitesi.::

MESLEK BİLGİSİ	MESLEKİ ALANLAR	KAYNAK BİLGİLER


	Mehmet Can ÖZKAYA Sosyal Hizmet Uzmanı mcanozkaya@gmail.com

Neden Denetimli Serbestlik?

Suç ve ceza ikilisinin insanlık tarihi kadar eski geçmişinde çeşitli yöntemler kullanılarak suç ortadan kaldırılmaya çalışılmış; ancak suç, insanın olduğu her yerde ve zamanda, herhangi bir nedenden dolayı görülebildiği için yok edilememiştir. Bu yüzden insanlara ‘ceza’ korkusu benimsetilmeye çalışılarak suç azaltılma çabası içerisine girilmiştir. Binlerce yıl boyunca suçun doğal sonucu olan cezalar, dönem dönem değişen, yazısız ya da yazılı ceza kanunlarıyla caydırıcı hale getirilmeye çalışılırken devinimsel olarak çeşitlilik kazanmış ve farklı suç çeşitleri için farklı ceza yöntemleri ortaya çıkmaya başlamıştır.

Medeniyetin, her alanda sürekli ve düzenli olarak gelişmesi hukuku da etkilemiş ve çağlar boyunca kümülatif bir şekilde gelişen ‘suçun cezalandırılması’ yöntemleri artık insanlığı bu noktadan suçluların rehabilite edilmesi ve suçun ortaya çıkmadan önlemlerinin alınması noktasına kadar getirmiştir.

John Augustus tarafından alkolik bir suçlunun topluma tekrar kazandırılabileceği ABD’de geçtiğimiz yüzyılın başlarında hukukçulara ve topluma ispat edildikten yüzyıl kadar sonra suçluların rehabilitasyonu girişimi AB ve ABD’de Probation adı altında kurumsallaşmış ve bir devlet politikası haline gelmiştir(Gard, A.,2007). Ülkemizde de 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren Türk Ceza Kanunu ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun Ülkemizde hizmet verecek denetimli serbestlik ve yardım merkezlerinin dayanağını oluşturmuştur. Belirtilen Kanunlarda yer alan denetimli serbestlik ile ilgili hükümlerin uygulanmasını düzenleyen Denetimli Serbestlik ve Yardım Hizmetleri ile Koruma Kurulları Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisinde 3 Temmuz 2005 tarihinde kabul edilmiş ve 20 Temmuz 2005 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Anılan Kanun gereğince Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü bünyesinde Denetimli Serbestlik ve Yardım Hizmetlerinden Sorumlu Daire Başkanlığı kurulmuş, ayrıca yüzotuzüç merkezde denetimli serbestlik şube müdürlüklerinin kurulmasına başlanmıştır. Bu merkezler; soruşturma aşamasında, kovuşturma evresinde, kovuşturma evresinden sonra ve salıverilmeden sonra görev yapacaklardır. (Çiçek, C., 2006)

Denetimli Serbestlik ve Yardım Sistemi (DSYS)’nin tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de amacı; gerek hapis dışı ceza ve tedbirlere mahkûm edilen kişilere gerekse şartla tahliye edilen ya da cezası tecil edilen kişilere, topluma uyumları için gerekli psiko-sosyal yardımı yapmak, onları toplum içerisinde denetleyerek haklarında hükmedilen ceza veya tedbirin infazını sağlamak, suçluya ve suç mağduruna yardım etmek, suçlular hakkında sosyal araştırma raporları yazarak adlî mercilere vermek ve tahliye sonrasında hükümlülere iş ve çalışma imkanları sağlamak ve kanunla verilen diğer görevleri yapmaktır.

Denetimli Serbestlik ve Yardım Sisteminin Sosyal Hedefleri:

1. Suçlunun, toplum içerisinde, ailesiyle ve yakın çevresiyle düzenli ve sürdürülebilir bir ilişki kurması sağlanarak, bireyselleştirme, eğitim ve iyileştirmenin hapis dışında sağlanması ve hayatını kendisi kazanan, verimli, üretken, yasalara saygılı bir birey olarak topluma kazandırılması;

2. Suçlunun toplum içerisinde düzenli olarak denetlenerek işlenmesi muhtemel olabilecek yeni bir suçun önlenmesi toplumdan gelebilecek olumsuz sosyal tepkilere karşı korunması, böylece suçlunun, toplumun ve mağdurun korunması;

3. Bir kısım yaptırımların, hapis dışı yöntemlerle toplum içerisinde infaz edilmesi suretiyle tasarruf edilen ülke kaynaklarının ihtiyaç duyulan diğer yararlı alanlarda kullanılmasının sağlanması,

4. Kısa süreli ceza gerektiren hafif suçlar ile bunlara verilen cezalar arasında denge ve orantılılık ölçüsü sağlanarak hapsetmenin her zaman başvurulan bir yöntem olmaktan çıkarılması, böylece cezaevlerindeki kalabalıklaşma ve güvenlik sorunlarının önüne geçilmesi,

5. Çeşitli ruhsal ya sa psikolojik rahatsızlıkları olan suçluların kapalı bir cezaevinde tutulmak yerine toplum içinde ya da soysal kurumlarda psikososyal ve tıbbi tedbirlerle rehabilite edilmesi böylece sağlıklı toplum hedefine ulaşılmasının sağlanması,

6. Maruz kaldığı suç nedeniyle sosyal ve ekonomik sorunlarla karşı karşıya kalan mağdurlara bu sorunlarının çözümünde destek sağlanarak toplumda adalete olan inancın güçlendirilmesi ve toplumsal barışın sağlanması,

7. Salıverilme sonrasında hükümlüye iş bulması ya da iş kurması konusunda yardım sağlanarak suçun önlenmesi, suçluların toplumla bütünleşmesi ve ülke ekonomisine katkı sağlanmasının sağlanması,

8. Suçlu hakkında yapılacak sosyal araştırmalarla yargısal makamların suçluyu saha iyi tanımalarına imkan sağlanması, böylece ceza adaleti sisteminin daha doğru ve rasyonel hükümler vermesine yardım edilmesi,

9. Çocuk ve genç suçluların, eğitim ve mesleki eğitimi kapsayan iyileştirme yöntemleriyle topluma kazandırılması ve onların aile içi şiddete ve suç istismarına karşı korunması,
10. Suçlu ile suç mağduru arasında uzlaşma sağlanarak mağdurun zararının giderilmesi böylece sosyal barış ve adaletin sağlanması olarak sıralanabilir (Nursal ve Ataç, 2007)

Bu yazıda aktarılmaya çalışılan Denetimli Serbestlik ve Yardım Sisteminin Türk Hukuk ve sosyal yaşantısına hiç de uzak olmadığı da bir gerçektir. Osmanlı İmparatorluğu zamanında verilmiş olan meslek odası niteliğindeki loncalardan uzaklaştırma, sürgün vs. gibi cezalar özde denetimli serbestlik sistemiyle eşleşen tipteki uygulamalardır.

Yukarıda kişiler ve toplum için sadece birkaç faydasını sıraladığımız Denetimli Serbestlik ve Yardım Sistemi gün geçtikçe ceza adalet sistemimiz içerisindeki yerini sağlamlaştırmakta ve daha emniyetli ve huzurlu bir Türkiye idealinde üzerine düşen görevi eksiksiz şekilde yerine getirmeye çalışmaktadır.